"Wytrzyszczka, czyli tajemnice nazw miejscowości" - językowe podróże po Polsce

 


Nazwy nadawane miejscom, osobom, przedmiotom kryją w sobie bogactwo znaczeń. Niegdyś imiona dobierano ze względu na dobrą wróżbę, którą zawierały: Bogusław czy Bronisław, Zofia, Agnieszka, Lucyna - imię miało nie tyle podobać się (choć to także ważny aspekt), ale być swego rodzaju duchowym prezentem. Z kolei imiona pupili nierzadko nawiązują do ich wyglądu: Łatek jest łaciaty, Węgielek - czarny, a Puszek - puchaty:) Zgadnijcie, dlaczego nasza kicia ma na imię Bajka...;)

Ciekawe historie łączą się z nazwami miejscowości. W czasie wakacyjnych podróżny niejednokrotnie zadziwi nas to, co wyczytamy na tablicach informacyjnych: Ponikwy, Zgniła Struga, Zezulin Niższy, Samoklęski, Przykwa, Kurzelaty... Mnóstwo intrygujących nazw i pole do popisu dla naszej wyobraźni! Górki, Potok czy Baranów przywodzą dość oczywiste skojarzenia, ale po wielokroć nasze domysły powędrują w rozmaitych kierunkach, a prawda o etymologii danej nazwy okaże się jeszcze inna. 

Komu nieobce są publikacje autorstwa Michała Rusinka - a także teksty, które przełożył na język polski, jak choćby "Gruffalo" czy "Mój cień jest różowy" - ten wie, że jego znakami firmowymi są dbałość o język, precyzja w doborze słów, namysł nad bogactwem nowych znaczeń wypływających z zestawiania wyrazów. To pochylenie się nad językiem zaowocowało publikacjami zgłębiającymi znaczenie, pochodzenie rozmaitych wyrazów. Wśród intrygujących pozycji dla najmłodszych tych kwestii dotyczących znajdziemy choćby "Wihajster, czyli przewodnik po słowach pożyczonych" czy "Od mikmaka do zazuli. Atlas regionalizmów dla dzieci". Tym razem autor zaprasza nas do podróży po kraju, by odkryć tajemnice nazw miejscowości, miasteczek, miast.

Choć tych przywołanych powyżej w książce nie znajdziemy, to nie brak w niej klarownych wyjaśnień dotyczących innych nazw, jak choćby Gdańsk, Krzywda, Niemyje-Ząbki, Pupki, Ryczywół, Szwedy czy Zakopane. To takie krótkie gawędy, zatem nie brak w nich dygresji, nawiązań, zabawnych skojarzeń, które mogą nam przyjść w pierwszej chwili do głowy, gdy daną nazwę słyszymy. Czasem jej źródło nie jest do końca pewne, dlatego przytacza autor rozmaite teorie, niekiedy wyjaśnienie oparte jest na anegdotce, bywa że przywołana nazwa jest eksplikacją dla pewnego nurtu w toponimii. 

Ciekawym patentem jest pogrupowanie nazw - autor zdecydował się, że nie położenie geograficzne (dane województwo czy region) będzie sprawą nadrzędną, ale pewne cechy wspólne - na sąsiadujących stronach znajdują się zatem Uherce Mineralne, Gdynia i Ostrów (każdy/każda z ponad sześćdziesięciu;)), bo wszystkie te nazwy związane są z wodą. są też takie mówiące o ukształtowaniu terenu, przywołujące nazwy zwierząt, części ciała, o niepolskiej proweniencji, nazwy-rekordziści (najkrótsza i najdłuższa z polskich nazw miejscowości), w edukacyjnym klimacie przywołane zostały nazwy stolic (w szerokim rozumieniu tego słowa).

Intrygująca lektura wciąga - w naszym czytelniczym gronie nikomu nie udało się odłożyć jej nie przeczytawszy do końca! Ale po takim zachłyśnięciu się nią, wracamy do poszczególnych zagadnień i zgłębiamy je ponownie z przyjemnością, którą zwiększają nietuzinkowe ilustracje Joanny Rusinek. Czytelników z pewnością zjednują nazwy z ich okolic - w naszym przypadku jest ich sporo, co cieszy, ba - jest i miejscowość (niewielka!), w której mieszka ukochana ciocia dziewczynek, zatem radość jeszcze większa:) Jeśli nazwa Wasze miejscowości nie znalazła się na kartach książki, to możecie naprawić to przeoczenie;) - na końcu pozostawiono miejsce, byśmy przedstawili historię z tą nazwą związaną.

Polecamy
Katarzyna i dziewczynki 





 

"Wytrzyszczka, czyli tajemnice nazw miejscowości"

Autor: Michał Rusinek

Ilustratorka: Joanna Rusinek
Wydawnictwo: Znak
Oprawa: twarda
Liczba stron: 56
Format: 24x27,4 cm
ISBN:  978-83-240-7507-2

 

 https://s.znak.com.pl/files/contentFull/front/znak_emotikon_400.png

 

 

Komentarze